Bu yazımızda, “Stres nedir? Stres neden olur?” gibi sorulara cevap verip stresle başa çıkma yöntemlerine değineceğiz. En genel ifadeyle stres; endişe, şok, korku gibi nedenlerle oluşan gerginlik hâli olarak tanımlanabilir. Yediden yetmişe bu gerginlik hâlini deneyimlememiş olan yoktur herhâlde. Bu yüzden de stresin hayatın içinde var olan bir olgu olduğunu kabul etmek gerek. Nasıl ki bazen mutlu olup keyifleniyorsak bazen de strese girip endişelenebiliriz. Örneğin, bir üniversite öğrencisinin derslerinde başarılı olma çabası beraberinde stres doğurabilir ya da çalışarak ailesini geçindirmeye çalışan birisi, işini kaybetme korkusuyla streslenebilir.
Sürekli ve aşırı stresin, sağlığı olumsuz bir şekilde etkilediği unutulmamalıdır. Bu konu, çok sayıda bilimsel araştırma ile mercek altına alındı. Bilim insanları ve doktorlar, birçok hastalığın tetikleyicisi olarak stresi işaret ediyor. Bu durum da doğal olarak stres yönetimi kavramını gündeme getiriyor. Eğer stresle nasıl mücadele edebileceğimizi öğrenirsek stresin yol açabileceği problemlerden kaçınmış oluruz. Stresle başa çıkmaya yönelik bazı önerilerimizi aşağıda paylaşıyoruz.
- Strese bir olay, durum, kişi vb. neden olur. Bu bakımdan, stresin oluşumunu ve devamlılığını tetikleyen belli başlı dinamiklerin farkında olmak çok önemlidir. Bu dinamiklerin ortadan kalkması veya etkilerinin hafifletilmesi stresi azaltacaktır. Örneğin, borç yüzünden stres yaşayan birisi, borcunu ödediğinde onu strese sokan ana etmeni ortadan kaldırmış olacaktır. Bunun, beraberinde bir rahatlama getireceğini söylemek yanlış olmaz.
- Stres, belirli bir zihinsel kurgu içinde var olur. Kişiden kişiye farklılık gösteren bu kurguyu anlayıp dönüştürmek için öncelikle kendi düşünce şeklimizi etraflıca değerlendirmeliyiz. Böylelikle, kişilere ve olaylara bakış açımızı, kendimizi daha rahat hissedecek şekilde değiştirmeyi deneyebiliriz. Örneğin, olaylara çoğunlukla kötümser yaklaştığı için strese maruz kalan birisi, bu konuda daha olumlu bir perspektif geliştirebilirse stres yükünü azaltmayı başarabilir.
- Stres, vücut fonksiyonlarını olumsuz olarak etkileyebilir. Nefes alıp verirken zorlanma, tansiyonun düşmesi veya yükselmesi, kasılma, aşırı terleme gibi durumlar yoğun stresin bedendeki ifadeleridir. Bu fiziksel etkiler hissedildiğinde sakinleşmek için basit nefes egzersizleri yapılabilir. Kısa bir süreliğine de olsa düzenli nefes alıp verme, bedenin olağan ritmine dönmesine yardımcı olacaktır.
- Spor, stresin olumsuz etkilerini azaltır çünkü spor yaparken vücudumuz endorfin, dopomin gibi hormonlar salgılar. Bu hormonlar kendimizi daha iyi hissetmemizi sağlar. Bundan dolayı, sporu hayatımızın bir parçası hâline getirmek stresle mücadelede bize fayda sağlayacaktır. Düzenli olarak spor yapamasak bile özellikle stresli olduğumuz zamanlarda koşu, yürüyüş gibi fiziksel etkinliklerde bulunmak, hormonal dengenin sağlanmasına katkıda bulunacaktır.
- Meditasyon, stresi azaltmak için bir yöntem olarak uygulanabilir. En basit ifadeyle meditasyon, nefesi kullanıp düşüncelerden uzaklaşarak zihinsel süreçlerle ilgili farkındalık kazanmaktır. Bu farkındalığın artırılması, stresle başa çıkmayı kolaylaştırır. Farklı kültürlere özgü çok çeşitli meditasyon yöntemleri vardır. Araştırma yaparak kendimize uygun olan yöntemi keşfedip bunu düzenli bir yaşam pratiği hâline getirebiliriz.
Sonuç olarak stresin, modern yaşamın ayrılmaz bir parçası olduğunu kabul etmeliyiz. Hatta belirli bir seviyeye kadar kişisel motivasyona katkı sağladığı bile söylenebilir ama bu seviye aşıldığında stres, sağlığı tehdit eder hâle gelir. Bunun önüne geçebilmenin yolu, stresle mücadelede kendimize has yöntemler geliştirerek bunları disiplinli bir şekilde uygulayabilmektir.
* Bu blog yazısında kullanılan görsel Aarón Blanco Tejedor’a aittir.