Türkçede haber (bildirme) kipleri ile oluşturulan dört temel zaman vardır. Bu konuyla ilgili daha detaylı bilgi edinmek için Türkçede Zamanlar adlı yazıyı okuyabilirsiniz. Bu yazımızda, fiillerde anlam kaymasına odaklanacağız. Bu konu, bazı kaynaklarda fiillerde zaman kayması olarak da geçmektedir. En genel ifadeyle, bir cümlede fiilin aldığı zaman ekiyle cümlede anlatılan zamanın farklı olmasına anlam kayması denir. Yazıda ve konuşmada sıklıkla rastladığımız anlam kaymasını, cümlenin bağlamına bakarak çıkarabiliriz. Örnekler verip konuyu netleştirmeye çalışalım.
Örnek 1: Haftaya eve dönüyorum.
Örnek 2: Sözümü dinleyeceksin!
Örnek 3: O günün sabahında gemiler ufukta görünür.
Yukarıdaki birinci örnekte, dönmek fiili şimdiki zaman eki alarak çekimlenmesine rağmen cümle gelecek zaman anlamı taşımaktadır. Bunu, cümlede zarf görevinde kullanılan “haftaya” sözcüğüne bakarak söyleyebiliriz. İkinci örnekte, dinlemek fiili gelecek zaman eki alarak çekimlenmesine rağmen cümle emir anlamı taşımaktadır. Cümlenin sonunda ünlem işaretinin kullanıldığına dikkat edelim. Aynı şekilde üçüncü örnekte de görünmek fiili geniş zaman eki alarak çekimlenmesine rağmen cümle geçmiş zaman anlamını haizdir. Cümledeki “o günün sabahında” ifadesi, bize bu olayın geçmişte yaşandığını göstermektedir.