Bu yazımızda, TDK ve Birlisan’dan hareketle elzem ve elzemlik sözcüklerini irdeleyeceğiz. Genel ağda çokça araştırılan elzem, yazıda ve konuşmada sıklıkla kullanılan bir sözcük. Öncelikle, elzem sözcüğünün dilimize Arapçadan geçtiğini ve lazım sözcüğü ile aynı köke dayandığını belirtmekte fayda var. Peki, elzem ne demek? Elzem ne anlama geliyor? Sözlüğe baktığımızda elzem sözcüğünün cümlede sıfat (eskimiş) görevinde kullanıldığını ve “mutlaka olması gereken, vazgeçilmez” gibi anlamlara geldiğini görmekteyiz. Aşağıdaki örnek cümleleri inceleyip elzem sözcüğünün kullanımına daha yakından bakalım.
Örnek 1: Hükmün muteber olması için ittifakla alınması elzemdir. (Tarık Buğra)
Örnek 2: Rekabetçi bir piyasada ham maddenin ilk elden tedariği elzem, başka türlü zarar kaçınılmaz.
Yukarıdaki örnek cümlelerde de görülebileceği üzere, elzem sözcüğü sıfat olmasına rağmen cümlede genelde bildirme eki (-dir) ile beraber kullanılmakta ve böylelikle yüklem görevi üstlenmektedir. Bildirme eki ile ilgili daha detaylı bilgi sahibi olmak için Bildirme Eki Nedir? adlı yazıyı okuyabilirsiniz.
Elzem sözcüğüne -lik yapım eki getirilerek oluşturulan elzemlik ise, elzem sözcüğünün isim hâlidir ve “mutlaka olması gerekme, vazgeçilmez olma” gibi anlamları karşılamaktadır. Aşağıda, bu sözcüğün kullanımına ilişkin örnek bir cümle yer almaktadır.
Örnek 3: Sevme ve sevilme duygularının elzemliği, içten içe bireyleri dengesiz duygusal ilişkilere sürükleyebiliyor.