Bu yazımızda, bağlam ve bunun eş anlamlısı olan kontekst sözcüklerini irdeleyeceğiz. Sözlüğe baktığımızda bağlam sözcüğünün, cümlede isim görevinde kullanılan dört anlamı olduğunu görmekteyiz. Pek bilinmese de deste ve bent anlamlarına da gelen bağlam, ekseriyetle ikinci ve üçüncü tanımlarda belirtilen anlamlarda kullanılmaktadır. Aşağıdaki tanım ve örnek cümleleri inceleyerek bağlam sözcüğünün kullanımına daha yakından bakalım.
1. Aynı veya benzer cinste olan şeylerin bir arada bağlanmış hâli, deste.
2. Bir olguda durumlar, ilişkiler örgüsü veya bağlantısı, kontekst.
Örnek 1: Anlatıdaki karakter, duygusal iletişim bağlamında ulaşılması imkânsız birini canlandırıyor.
Örnek 2: Uygarlık bağlamında Batı ve Doğu diye bir ayrım yapılmamakta bir bütün olarak düşünülmektedir. (Ahmet Cemal)
3. (dil bilimi) Bir dil birimini çevreleyen, ondan önce veya sonra gelen, birçok durumda söz konusu birimi etkileyen, onun anlamını belirleyen birim veya birimler bütünü, kontekst.
Örnek 3: Metindeki farklı bağlamlar, semantik bir bütünlük ortaya koyuyor.
4. (edebiyat) Bir şiirde yer alan dörtlüklerin her biri, bent.
Yukarıda yer verilen tanımlarda da görüldüğü üzere, bağlam sözcüğünün ikinci ve üçüncü anlamlarının eş anlamlısı kontekst. Dilimize Fransızcadan girmiş olan bu sözcük, ayrıca bir dil bilgisi terimi olan çevre anlamına da geliyor. Aşağıdaki cümle, kontekst sözcüğünün kullanımını örneklemektedir.
Örnek 4: Karşılaştığımız sorunları, yenilikçi bir kontekstte değerlendirmemiz şarttı.
En nihayetinde, bağlam ve kontekst sözcüklerinin genel olarak konuşmada veya yazıda ele alınan belirli bir bakış açısını ya da çerçeveyi ifade ettiğini söyleyebiliriz.