Bu yazımızda, “Felsefe nedir? Felsefe sözcüğünün kökeni nedir? Filozof kimdir?” gibi sorulara cevap verip felsefenin alanları hakkında kısaca bilgi vereceğiz. Dilimize Arapçadan girmiş olan felsefe kelimesinin kökeni Yunanca “philosophia” sözcüğüne dayanmaktadır. Bu sözcük, sevgi anlamına gelen “philo” ve erdem anlamına gelen “sophia” sözcüklerinin bir araya gelmesiyle oluşmuştur ve Türkçeye “Bilgelik Sevgisi” olarak çevrilebilir. En genel anlamda felsefe; varlık, bilgi, adalet, akıl, din ve dil gibi konuların özüne ilişkin düşünsel çalışmaların yürütüldüğü bir alandır. Felsefenin en temel dinamiklerinden birisi soru sormaktır. Net bir cevaba ulaşmaktan ziyade bu soru etrafında yürütülen araştırma, felsefi metodun temelini oluşturmaktadır. Örneğin, “bilgi nedir” sorusu yöneltilerek bilginin özüne ilişkin yapılan sorgulama, tanım olarak bilginin ötesine geçip bu kavramının altında yatan birçok unsurun açığa çıkmasını, irdelenmesini sağlar.
Felsefe, alışılmış varsayımların kökenine inip bunları mercek altına alır. Bu yönüyle felsefenin, bilgi ve deneyimlerimizin en alt katmanlarına ışık tuttuğunu söylenebiliriz. Tarihsel süreçte felsefe ve bilimin iç içe geçtiği görülmektedir. Geçmişte felsefenin alt dalları olan fizik, sosyoloji ve psikoloji gibi branşlar zamanla özerklik kazanıp felsefeden ayrılmışlardır. Bunun tam bir ayrışma olduğu söylenemez. Bu branşların da kendi içinde felsefi açıdan incelenmesi, felsefe ve bilim arasındaki ilişkinin karşılıklılığına dikkat çekmektedir.
Felsefeyle ilgilenenlere filozof veya felsefeci adı verilir. Düşünsel bir faaliyet olarak felsefenin, insanın kendi varlığını, faaliyetlerini ve dünyadaki yerini sorgulamasıyla başladığını varsayabiliriz. Tarihsel süreçte felsefenin başlangıcı, MÖ 7. ve 6. yüzyıllarda Batı Anadolu’da yaşamış Miletli Thales’e atfedilmektedir. Thales’ten bugüne birçok filozof, bu entelektüel aktivitenin içinde yer alarak yaşamın anlamını ve gizemini çözmeye yönelik çeşitli teoriler ortaya koymuşlardır. Günümüzde felsefe, saygın akademik bir disiplin olarak yoluna devam etmektedir. Aşağıda felsefenin belli başlı alanlarına değinilmiştir.
Varlık Felsefesi (Ontoloji): Varlık kavramını, varlığın doğasını, kaynağını ve kapsamını inceler.
Bilgi Felsefesi (Epistemoloji): Bilgi kavramını, bilginin doğasını, kaynağını ve kapsamını inceler.
Güzellik Felsefesi (Estetik): Güzellik kavramını, güzelliğin değerlendirilmesini inceler.
Ahlak Felsefesi (Etik): Ahlak kavramını, kişisel değerleri, özellikle doğru davranış ekseninde inceler.
Metafizik: Akıl ve sezgiyi kullanarak, algıladığımız fiziksel dünyanın ötesindeki varlıkların, kavramların doğasını inceler.
Zihin Felsefesi: Zihnin doğasını, zihinsel süreçleri ve bilinç kavramını inceler.
Din Felsefesi: Din, tanrı, inanç gibi kavramları, bunların kaynağını ve kapsamını inceler.
Siyaset Felsefesi: Devlet, özgürlük, mülkiyet gibi kavramları inceler.
Yukarıda bahsedilenlerin dışında birçok alanda felsefi çalışmalar yapılmaktadır. Hiç şüphesiz, yaşam gelişip değiştikçe felsefe kendine yepyeni alanlar bulacak ve yönelttiği sorularla özsel nitelikleri araştırmaya devam edecektir.
* Bu blog yazısında kullanılan görsel NeONBRAND’e aittir.