Bu yazımızda, TDK ve Birlisan’ı baz alarak gaflet sözcüğünün kökenini, anlamını ve cümle içindeki kullanımını inceleyeceğiz. Öncelikle, konuşmada ve yazıda gerek tek başına gerekse de başka sözcüklerle beraber yaygın olarak kullanılan gaflet sözcüğünün Arapça kökenli olduğunu belirtelim. Peki, gaflet ne demek? Gaflet ne anlama geliyor? Sözlüğe baktığımızda gaflet sözcüğünün, cümlede isim görevinde kullanıldığını ve “etrafında olup bitenlerin farkında olmama, aymazlık” anlamına geldiğini görmekteyiz. Bu tanımdan hareketle gafletin eş anlamlısının aymazlık olduğunu söyleyebiliriz. Aşağıdaki cümle, gaflet sözcüğünün cümle içindeki kullanımını örneklemektedir.
Örnek 1: Pençesine düştüğü gafletten bir sıyrılabilse etrafında olup bitenlerin ayırdına varacaktı.
Gaflet basmak, gaflet etmek, gaflet uykusu, gaflet uykusuna dalmak, gaflet uykusuna yatmak, gaflet uykusundan uyandırmak ve gaflete düşmek, gaflet sözcüğü ile kurulan birleşik isim ve fiillere örnek olarak gösterilebilir. Söz gelimi, gaflet uykusu, “dalgınlıktan ileri gelen uyuşukluk veya bilgisizlik, aymazlık”; gaflete düşmek ise “etrafında olup bitenlerin farkında olmamak, aymazlaşmak” gibi anlamlar taşımaktadır. Aşağıda, bu iki ifade ilgili örnek cümlelere yer verilmektedir.
Örnek 2: Emir Süleyman ancak o zaman gaflet uykusundan uyanabilmişti. (Feridun Fazıl Tülbentçi)
Örnek 3: Gaflete düştüğünü anladı anlamasına ama işler çoktan kontrolden çıkmıştı.
Bu konuyla bağlantılı olarak gaflet sözcüğüyle aynı kökene dayanan gafil sözcüğünü irdelediğimiz Gafil Ne Demek? adlı yazıya da göz atmak isteyebilirsiniz.