Pek çoğumuz, kimi zaman “hayır” deme konusunda zorluk yaşayabiliyoruz. “Hayır” diyemediğimiz için istemediğimiz bir şeyi yapmak, tercih etmediğimiz bir duruma katlanmak zorunda kalabiliyoruz. Böyle olduğunda bir bakıma, kendi duruşumuzdan ödün verip başkalarının iradelerine boyun eğmiş oluyoruz. Bu pasif tavır, içten içe suçluluk duyarak öz saygımızı yitirmemize bile sebep olabiliyor.
“Hayır” diyebilmeyi, farklı sosyolojik bağlamlarda ele almak gerekiyor. Eğer olağan dışı bir durum söz konusu değilse tanımadığımız birisinin isteğini geri çevirme konusunda genelde sıkıntı yaşamayız. Örneğin, yolda yürürken birisi bizden bir şey yapmamızı istese cevap vermeye lüzum görmeden yolumuza devam edebiliriz ama bir dostumuz, akrabamız söz konusu olunca işler bir anda tersine dönebiliyor. Belki hatıra binaen, belki de süregiden ilişkimizi zedelememek ya da hukukumuzu devam ettirmek için asıl isteğimizi geri plana atıp başkalarına tabi olabiliyoruz.
Peki, “hayır” deme becerisini nasıl geliştirebiliriz? Öncelikle, “hayır” diyebilmenin, kişilik özellikleriyle yakından ilgili olduğunu göz önünde bulundurmamız gerek. Söz gelimi, uysal birisi için “hayır” demek bir hayli zor olabilirken sert mizaçlı birisi bu konudaki iradesini, kırıcı olmak pahasına rahatlıkla ortaya koyabilir. Bu ön bilgi ışığında, gerçekten de “hayır” deme konusunda zorluk çektiğimizi düşünüyorsak “hayır” diyebilmenin değişik yolları olduğunu aklımızdan çıkarmayalım. Mesela, bir şeyi neden istemediğimize ilişkin gerekçeleri net bir şekilde ifade etmek, bu konudaki hislerimizi açık yüreklilikle yansıtmamıza ve böylelikle, empatiye dayalı bir iletişim zemini oluşmasına katkıda bulunur. Bu konuyla ilgili daha detaylı bilgi edinmek için Empati Kurabilme adlı yazıyı okuyabilirsiniz.
Ayrıca, içinde bulunduğumuz durumu oldubittiye getirmeden değerlendirme konusundaki ciddiyetimizi göstermek, her hâlükârda “hayır” deme hakkımızın olduğunu hatırlamak ve muhatabımıza bunu hatırlatmak adına önem taşır. Aceleyle alınmış kararların, olumsuz sonuçlar doğurabileceğini unutmayalım. Bu bakımdan, özellikle hassas bir konuda karara varmadan önce bir süre düşünmek, bu kararın olası sonuçlarını tartmak, “hayır” diyebilme kararlılığı göstermemiz açısından bize fayda sağlar.
* Bu blog yazısında kullanılan görsel virtualspeech.com internet sitesinden alınmıştır.