Bu yazımızda, TDK ve Birlisan’ı baz alarak hicap sözcüğünü ve bu sözcükle kurulan hicap duymak ve hicap etmek birleşik fiillerini irdeleyeceğiz. Öncelikle, hicap sözcüğünün dilimize Arapçadan geçtiğini belirtelim. Peki, hicap ne demek? Hicap ne anlama geliyor? Sözlüğe baktığımızdan hicap sözcüğünün cümlede isim (eskimiş) görevinde kullanıldığını ve iki anlama geldiğini görmekteyiz. Aşağıda, sözü edilen anlamlara ve bunlara ilişkin örnek cümlelere yer verilmektedir.
1. Utanma, sıkılma.
Örnek 1: Ve Rabia’nın hicabından taze yanakları gene eski nadide bir şarap gibi lal rengini alıvermişti. (Halide Edip Adıvar)
2. Perde.
Örnek 2: Sensin bize bizden yakın / Görünmezsin hicap nedir? (Yunus Emre)
Öte yandan, hicap sözcüğüne duymak ve etmek yardımcı fiilleri getirilerek oluşturulan hicap duymak ve hicap etmek birleşik fiilleri eş anlamlı olup “utanmak, sıkılmak” gibi anlamları karşılamaktadırlar. Aşağıdaki örnekleri inceleyip bu birleşik fiillerin kullanımlarına daha yakından bakalım.
Örnek 3: Yaptıklarından kesinlikle hicap duymuyor, dahası milletle alay edip pis pis sırıtıyordu.
Örnek 4: Kalem aldın kaşlarını çatmaya / Hicap ettim adın sual etmeye (Dadaloğlu)
Bu konuyla bağlantılı olarak hicap ile aynı köke dayanan mahcup sözcüğü ile ilgili bilgi edinmek için Mahcup Ne Demek? adlı yazımızı okuyabilirsiniz.