Nispet i’si veya yayınispi olarak da bilinen nispet eki, sıfat yapmak üzere adlara getirilen -î ekidir. Bu ek, dilimize Arapçadan girmiş olup kullanımı zamanla hayli daralmıştır. Günümüzde nispet ekinin yerine genellikle Türkçe kökenli -sel ve -sal ekleri kullanılmaktadır. Sözü edilen eklerin, nispet ekinin verdiği anlamları bütünüyle karşılayıp karşılamadığı ise ayrı bir tartışma konusudur.
Nispet ekinin kullanımına örnekler verelim: askerî okul, dinî bilgiler, ilmî tartışmalar, resmî kuruluşlar vb. Bu örneklerde, -î ekinin sıfat yapmak üzere adlara getirildiği görmekteyiz. Askerî okul örneğinde -î eki, isim türündeki “asker” kelimesine getirilerek onu sıfat yapmıştır. Askerî kelimesi, askerlik ile ilgili, askere özgü gibi anlamlara gelmektedir.
Uyarı: Nispet eki alan kelimelere Türkçe ekler getirildiğinde düzeltme işareti olduğu gibi kalır: millîleştirmek, millîlik, resmîleştirmek, resmîlik vb. Düzeltme işaretinin kullanımına ilişkin bilgi sahibi olmak için Şapka Kalktı mı? adlı yazıyı okuyabilirsiniz.
Zamanla nispet ekinin yerine kullanımı yaygınlaşan -sel ve -sal ekleriyle kurulan bazı kelimelere bakalım: kamusal alan, kentsel dönüşüm, evsel atık, çevresel etmenler vb. Kamusal alan örneğinde -sal eki, isim türündeki “kamu” kelimesine getirilerek onu sıfat yapmıştır. Kamusal kelimesi, kamu ile ilgili anlamına gelmektedir. Nispet ekiyle ilgili çokça merak edilen bir konu da bu ekin bayi, mevki, cami gibi kelimelere getirilip getirilmediği. Önceden nispet ekiyle kullanılmış olsalar da bu kelimeler günümüzde tamlanan ekiyle kullanılmaktadır: bayiî değil de bayisi, mevkiî değil de mevkisi, camiî değil de camisi vb.