Bu yazımızda, TDK ve Birlisan’ı referans alarak nezdinde sözcüğüne odaklanıp “Nezdinde ne demek? Nezdinde nasıl yazılır? Nezdinde sözcüğünün eş anlamlısı nedir?” gibi sorulara cevap vereceğiz. TDK sözlüğünde nezdinde sözcüğünün kökenine ilişkin bir açıklama bulunmasa da yaptığımız araştırmaya dayanarak bu sözcüğün, Farsça kökenli olan ve “yan, taraf, yakın” gibi anlamlar barındıran “nezd” sözcüğünden türediğini söyleyebiliriz. Sözlüğe baktığımızda nezdinde sözcüğünün cümlede zarf görevinde kullanıldığını ve “gözetiminde, huzurunda, yanında” gibi anlamlara karşılık geldiğini görmekteyiz. Aşağıdaki cümleleri inceleyip bu sözcüğün kullanımına daha yakından bakalım.
Örnek 1: İlgili bakanlık nezdinde yürütülen çalışmalarda, iş cinayetlerinin önlenmesine yönelik ilave tedbirler görüşüldü.
Örnek 2: Adam yerine koymadıkları Vefik Bey, nezdinde bin kişi çalışan bir fabrikacıymış meğer.
Örnek 3: Tanrı nezdinde, herkesin eşit olduğuna dair bir inancı vardı.
Dikkat edersek birinci örnekte nezdinde, “gözetiminde”; ikinci örnekte “yanında” ve üçüncü örnekte de “huzurunda” anlamında kullanılmıştır. Ayrıca, aşağıdaki örnekte olduğu gibi nezdinde sözcüğünün yaygın bir şekilde, “birinin düşüncesine göre, birinin gözünde” gibi anlamlara gelen indinde ve nazarında gibi de kullanıldığına tanık olmaktayız. Sözü edilen ifadelere ilişkin daha detaylı bilgi almak için İndinde Ne Demek? ve Nazarında Ne Demek? adlı yazıları okuyabilirsiniz.
Örnek 4: Başkalarını sömürerek elde edilen başarının, onun nezdinde hiçbir kıymeti yok!
Bazı kaynaklarda, dördüncü örnek özelindeki kullanımın doğru olmadığı yönünde görüşler olsa da Türkçede nezdinde sözcüğü yazıda ve konuşmada bu bağlamda kullanılabiliyor. Bir örnek vermek gerekirse Fatih Sultan Mehmed’in türbedarı, mutasavvıf şeyh Ahmed Amiş Efendi’nin (1807-1920), kemale ermenin yolunun, olan ve olmayan şeyleri eşit şekilde görmekten geçtiğini vurgulayan meşhur sözünde nezdinde, bu şekilde geçiyor: Bir şeyin olup olmaması nezdinde müsavi değilse nakıssın evladım!
Yazımızı noktalamadan önce, üçüncü tekil kişiye göre çekimlenmiş olan nezdinde sözcüğünün bazen birinci tekil kişiye göre çekimlenmiş hâlde yani nezdimde şeklinde de kullanıldığını belirtmekte fayda var. Her ne kadar TDK sözlüğünde olmasa da ve doğruluğu tartışılsa da halk arasında kullanılagelen bu ifade, “bana göre, benim gözümde” gibi anlamları ihtiva etmektedir.