Bu yazımızda, TDK ve Birlisan’ı temel alarak binaenaleyh sözcüğüne ve bu sözcüğü oluşturan binaen ve aleyh sözcüklerinin kökenlerine, anlamlarına ve cümle içindeki kullanımlarına odaklanacağız. Öncelikle, Türkiye’nin 9. cumhurbaşkanı merhum Süleyman Demirel’in kendine has bir üslupla telaffuz ettiği ve böylelikle popülerleşip halka mal olan binaenaleyh sözcüğünün Arapça kökenli olan binaen ve aleyh sözcüklerinin birleşmesiyle oluştuğunu belirtelim. Sözlüğe baktığımızda binaen sözcüğünün cümlede zarf görevinde kullanıldığını ve “bir şeye dayanarak, bir şey uyarınca” veya “-den dolayı, -den ötürü” gibi anlamlara geldiğini görmekteyiz. Aşağıdaki cümle, binaen sözcüğünün kullanımını örneklemektedir.
Örnek 1: Bu mülahazaya binaen, padişaha hitaben bir telgrafname hazırlandı. (Atatürk)
Öte yandan, Türkçede sıklıkla karşılaştığımız ve cümlede isim görevinde kullanılan aleyh, “birinin veya bir şeyin karşısında olma” anlamı taşımaktadır. Aşağıdaki cümleyi inceleyerek aleyh sözcüğünün kullanımına daha yakından bakalım.
Örnek 2: Kalabalık büyüdükçe sadrazam aleyhine homurdanmalar artıyordu.
Peki, binaenaleyh ne demek? Binaenaleyh ne anlama geliyor? Cümlede zarf görevinde kullanılan binaenaleyh, “bundan dolayı, bunun için” gibi anlamlar ihtiva etmekte olup genelde bir yargıyı sonuca bağlamak için kullanılır. Aşağıda, bu sözcüğün kullanımına yönelik bir örnek yer almaktadır.
Örnek 3: Binaenaleyh, bu koruma tedbiri pazarda değil kesiş mahallinde yapılır. (Nazım Hikmet)
Bu konuyla bağlantılı olarak mamafih ve filhakika sözcüklerinin kullanımlarına ilişkin bilgi edinmek için Mamafih Ne Demek? ve Filhakika Ne Demek? adlı yazıları okuyabilirsiniz.